پارادوکس در اصل برگرفته از دو واژه یونانی Para به معنی «علیه» و Doxa به معنی «نظر» است و مبین ایده یا گزاره‌ای است که در وهله‌ی اول به‌دلیل مخالفت آن با منطق، شگفت‌انگیز و تکان‌دهنده به‌نظر می‌رسد، اما با این وجود بصیرتی معنادار و منطقی است. در تعریف علمی پارادوکس آمده: استدلالی است که نتیجه‌گیری آن با مقدمات در تضاد است، یا دو نتیجه متناقض را توجیه می‌کند و اغلب حامل حقیقت است. [1] پارادوکس بیان‌گر گفتمانی برخلاف عقل سلیم، گزاره‌ای حاوی تناقض منطقی و موقعیتی در تضاد با شهود رایج به‌کار می‌رود. فارغ از معنای پارادوکس، می‌توان آن‌را محرکی قوی برای تامل و تفکری همه‌جانبه خواند، چون علاوه بر این‌که ضعف‌های ذهنی و محدودیت‌های ابزارهای مفهومی را نشان می‌دهد، می‌تواند پیچیدگی‌های یک واقعیت آشکار ساخته و در «پروبلماتیزه کردن» یک پدیده، نقش اساسی داشته باشد.

هانا آرنت فیلسوف و متفکر برجسته، پارادوکس را ویژگی بارز تجربه‌های زندگی واقعی می‌داند. از نظر وی، جهان، عمل و اندیشه، آزادی و اقتدار، اساساً مفاهیمی انسانی و به‌درستی سیاسی هستند که در این راستا، نه تنها باید آنها را درک کرد، بلکه باید آنها را به‌عنوان پدیده‌های متناقض و یا حتی به‌شکل گره‌های تودرتو و پیچیده‌ای از مفاهیم متناقض، پذیرفت. متناقض‌نماهای آرنت می‌کوشند تا میان بسیاری از ابهامات، تناقضات و دوگانگی‌هایی که ویژگی بارز تجربه‌های زندگی واقعی هستند، تعادل برقرار کنند. درواقع، وی با افشای ماهیت ابعاد پارادوکیسکال پدیده‌های خاص در پی آن است که توجهات را به‌جای حل و فصل یا آشتی دادن، به تنش میان مفاهیم به ظاهر متضاد جلب کند.

منشور اخلاقی پارادوکس

پارادوکس وبسایت مطبوعاتی مستقلی است که توسط برخی از پژوهشگران حوزه علوم انسانی و روزنامه‌نگاران ایجاد شده است. دو اصول محوری ما در این رسانه پایبندی به حق دانستن و آزادی بیان است، که جزء اصول اساسی دموکراسی به‌شمار می‌آیند. پارادوکس همچنین بر آن است تا رسانه‌ای تحلیلی-انتقادی باشد که با در نظر گرفتن منافع عمومی، ترویج ارزش‌های انسانی، دموکراتیک و اجتماعی، خدمت به خیر عمومی، حقوق برابر، نفی تبعیض و امتناع از بی‌عدالتی را ترویج کند، بنابراین، دفاع از آزادی بیان قبل از هر چیز مسئولیت فردی ما را در بر می‌گیرد.

مشارکت واقعی در جامعه مستلزم آن است که تک تک “ما” حق دانستن و حق آزادی بیان را از دیگری سلب نکنیم، البته محدوده این احترام متقابل به آراء و نظارت یکدیگر و به‌ویژه آزادی بیان تا آنجاست که آزادی «ما»، آزادی «دیگری» را خدشه‌دار نکند و حقوق کسی مورد تعرض قرار نگیرد. از این‌رو هیئت تحریریه پارادوکس، هرگونه اظهارات نژادپرستانه، اقلیت‌ستیزانه، جنسیت‌زده و همجنس‌گراهراس و یا دیگر اشکال نفرت‌پراکنانه و توهین‌آمیز به اشخاص یا گروه‌های اجتماعی مختلف را ناقض حق آزادی بیان می‌داند و این مطالب را انعکاس نخواهد داد. باید تاکید کنیم که این اصول اخلاقی شامل بیان انتقادات و یا نظرات مخالف با مطالب منتشره در وب‌سایت ما نیست و ما همان‌طور که قبلا به آن اشاره شد، متعهد به آزادی بیان مخالفین بوده و انتشار دیدگاه مخالفین را تا جایی که حاوی توهین و اتهام‌زنی نباشد، وظیفه خود می‌دانیم.

در حالی‌که شبکه‌های اجتماعی، اغلب پر از واکنش‌های احساسی و هیجانی یا اطلاعات کاذب عمدی[2] و اطلاعات کاذب غیرعمدی[3] و محتواهای زرد و مبتذل است، در پارادوکس ما به‌دنبال تحقق رویکردی علمی و مبتنی بر عینت هستیم و از پایبندی به اصول حرفه‌ای و اخلاقی مدافعه می‌کنیم، تا محتوایی باکیفیت، به‌روز و دقیق را در اختیار مخاطبان خود قرار دهیم. چرا که اطلاع‌رسانی دقیق و افزایش آگاهی و فهم عمومی را یکی از نیازهای اساسی جامعه ایران، گامی مهّم در جهت ارتقاء سطح رسانه‌ای و پیش‌شرط اصلی برقراری دیالوگ و مفاهمه می‌دانیم.

این رسانه به دو زبان فارسی و ترکی فعالیت می‌کند و به هیچ ارگان دولتی یا غیردولتی در ایران یا خارج از ایران وابسته نیست و بر همکاری دواطلبانه روزنامه‌نگاران و پژوهشگران حوزه علوم انسانی تکیه دارد. مطالب منتشره در وب‌سایت ما لزوماً انعکاس‌دهنده مواضع هیئت تحریریه نیست. همچنین باید اعلام کنیم که حق انتشار و ویرایش مطالب را برای خود محفوظ می‌دانیم و طبیعتاً مطالب ارسالی را پس از ویرایش با تایید نویسنده منتشر می‌کنیم. پس از انتشار مقاله در وب‌سایت، هرگونه اصلاح و تغییر تنها با گزارش به هئیت‌تحریریه قابل بررسی است.

چرا پارادوکس

پارادوکس با هدف بررسی مسایل کنونی ایران، منطقه و جهان از یک زاویه‌ی دید تحلیلی و انتقادی راه افتاده است. امّا با علم به این‌که چنین چشم‌انداز بلندپروازانه‌ی می‌تواند ما را از تعقیب اهداف علمی‌مان در یک فعالیت رسانه‌ای حرفه‌ای دور کند، تمرکز اصلی‌مان را روی مسایل گروه‌های اقلیت، به‌حاشیه رانده‌شدگان و فرودستان ایران خواهیم گذاشت، همان کسانی‌که در رسانه‌های جریان‌ اصلی فارسی‌زبان یا در حاشیه قرار دارند و یا به‌کلّی نادیده گرفته می‌شوند. در همین‌راستا یکی از مسایلی که به‌طور ویژه به آن خواهیم پرداخت، مسئله اتنیسیته در ایران است، مسئله‌ای که به‌رغم اهمیّت و تاثیر انکارناپذیر آن در مناسبات سیاسی و اجتماعی تاریخ معاصر کشور، همواره در معرض قرائت‌های نادرست، مغرضانه و تهدیدمحور محافل آکادمیک، روشنفکری، سیاسی و رسانه‌ای ایران قرار داشته و قربانی این فضاسازی‌های مخرب شده است.

در این میان، با توجه به تخصص، آشنایی و زمینه قبلی فعالیت هئیت تحریریه پارادوکس درباره‌ی مسئله اتنیسیته تُرک در ایران، طبیعتاً یکی از اهداف خاص این وب‌سایت، بررسی این مسئله براساس یک دیدگاه علمی و به‌دور از نگرش‌های تقلیل‌گرایانه و تنگ‌نظرانه است. اگر چه در طی سال‌های گذشته فعالیت‌های ارزشمندی از طرف فعالین تُرک جهت شرح و بسط این مسئله انجام گرفته، امّا خلاء کارگروه‌های مطالعاتی خاص این موضوع، باعث شده تا همچنان انعکاس مسایل این گروه اتنیکی در رسانه‌های فارسی‌زبان با موانع زیادی روبرو شود. ما در پی آنیم که با همکاری پژوهشگران علوم انسانی و روزنامه‌نگاران حرفه‌ای، گام‌هایی جدی را در جهت ارتقای غنای تئوریک این مسئله برداشته و افق‌های جدیدی فراروی آن بگشاییم. همچنین امیدواریم با همکاری پژوهشگران دیگر گروه‌های اتنیکی ایران اعم از کرد، بلوچ، عرب، گیلک، ترکمن، لر و… بستری مناسب جهت فهم مشترک از مسایل فراهم و مسیر دستیابی به حقوق اتنیکی برابر در ایران از طرق دمکراتیک هموار شود.

«هر آنچه سخت و استوار است، دود می‌شود و به هوا می‌رود.»

کارل مارکس

[1] Encyclopédie Philosophique Universelle, t. 2, dirigé par S. AUROUX, PUF, Paris, 1990, p. 1848.
[2]  Misinformation (میس اینفورمیشین)
[3]  Disinformation(دیس اینفورمیشین)